آیا زیاد خوابیدن مغز شما را پیر می کند؟ راز ارتباط خواب طولانی و افسردگی

به گزارش بخش اخبار سلامت خانه مهتاب ,در حالی که همیشه از فواید خواب کافی برای سلامت جسم و روان صحبت می‌شود، نتایج جدید تحقیقات علمی هشدار می‌دهد که خواب بیش‌ازحد نیز می‌تواند به مغز آسیب بزند. دانشمندان دریافته‌اند که خواب طولانی‌مدت، به‌ویژه در افراد میانسال و سالمند، ممکن است با افت عملکرد شناختی و زوال تدریجی مغز مرتبط باشد. این یافته‌ها می‌تواند نگاه ما به «خواب سالم» را تغییر دهد و بر اهمیت تعادل در الگوی خواب تأکید بیشتری داشته باشد.

خواب زیاد هم مضر است؟! دانشمندان از تهدید خاموش برای مغز می‌گویند

خواب شبانه یکی از ستون های اصلی سلامتی ما است که اغلب در کنار تغذیه مناسب و ورزش منظم قرار می گیرد. همه ما می دانیم که کم خوابی می تواند تاثیرات مخربی بر تمرکز، حافظه و خلق و خوی ما داشته باشد. اما آیا تا به حال فکر کرده اید که روی دیگر سکه چگونه است؟ آیا خواب بیش از حد نیز می تواند برای ما مضر باشد؟ پاسخ به این سوال، به خصوص برای افرادی که با علائم افسردگی دست و پنجه نرم می کنند، ممکن است شگفت انگیز و کمی نگران کننده باشد: بله، خواب طولانی می تواند یک تهدید جدی برای سلامت شناختی مغز باشد.

تحقیقات جدیدی که توسط دانشمندان برجسته انجام شده است، پرده از حقیقتی مهم بر می دارد: افرادی که به طور مداوم بیش از نه ساعت در شبانه روز می خوابند، بیشتر از دیگران در معرض خطر افت عملکرد های ذهنی و کاهش حافظه قرار دارند. این ارتباط زمانی به اوج خود می رسد و بسیار شدید تر می شود که فرد علاوه بر خواب طولانی، نشانه هایی از افسردگی را نیز تجربه کند. این یافته ها نگاه سنتی ما به خواب را به چالش می کشد و نشان می دهد که کیفیت و کمیت خواب، هر دو به یک اندازه اهمیت دارند و می توانند مسیری جدید برای محافظت از سلامت مغز در برابر زوال شناختی پیش روی ما قرار دهند.

پژوهشی نوین در قلب ارتباط خواب و سلامت مغز

دانشمندان در مرکز علوم سلامت دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو، در یک مطالعه دقیق و جامع به این موضوع پرداختند که چگونه افسردگی می تواند بر رابطه پیچیده میان مدت زمان خواب و توانایی های شناختی ما تاثیر بگذارد. این پژوهش که نتایج آن توجه بسیاری را به خود جلب کرده است، نشان می دهد که خواب ممکن است یکی از عوامل خطر آفرین اما در عین حال “قابل کنترل” برای جلوگیری از افت عملکرد شناختی در افراد مبتلا به افسردگی باشد. شورای جهانی سلامت مغز نیز پیش از این توصیه کرده بود که بزرگسالان، به ویژه سالمندان، برای حفظ بهترین عملکرد مغزی خود، باید هر شب بین هفت تا نه ساعت بخوابند. حالا این پژوهش جدید، اهمیت این بازه زمانی را بیش از پیش برجسته می کند.

تیم تحقیقاتی برای این مطالعه از داده های ارزشمند پروژه بلند مدت “مطالعه قلب فرامینگهام” استفاده کردند. آن ها اطلاعات مربوط به ۱۸۵۳ شرکت کننده را که هیچ سابقه ای از سکته مغزی یا زوال عقل نداشتند، استخراج کردند. میانگین سنی این افراد حدود پنجاه سال بود و از آن ها خواسته شد تا مدت زمان خواب شبانه خود را گزارش دهند. پاسخ ها به سه دسته اصلی تقسیم شدند:

۱. خواب کوتاه: کمتر از شش ساعت

۲. خواب متوسط: بین شش تا نه ساعت (بازه ایده آل)

۳. خواب طولانی: بیش از نه ساعت

در مرحله بعد، عملکرد شناختی این افراد از طریق مجموعه ای از آزمون های روان شناختی استاندارد مورد سنجش قرار گرفت تا توانایی هایی مانند حافظه، قدرت تصمیم گیری، حل مسئله و درک فضایی آن ها ارزیابی شود.

افسردگی: ذره بینی برای تشدید اثرات منفی خواب طولانی

برای اینکه نقش افسردگی به عنوان یک متغیر کلیدی به درستی درک شود، محققان شرکت کنندگان را بر اساس وضعیت روانی و مصرف دارو های ضد افسردگی به چهار گروه مجزا تقسیم کردند:

• گروهی که هیچ علائم افسردگی نداشتند و دارویی مصرف نمی کردند (گروه کنترل).
• گروهی که علائم افسردگی نداشتند اما داروی ضد افسردگی مصرف می کردند.
• گروهی که علائم افسردگی داشتند اما دارویی مصرف نمی کردند.
• گروهی که هم علائم افسردگی داشتند و هم تحت درمان با دارو بودند.

دکتر سودا سشادری، مدیر موسسه گلن بیگز و نویسنده ارشد این مطالعه، در مورد نتایج توضیح می دهد: “یافته های ما به وضوح نشان داد که خواب طولانی، و نه خواب کوتاه، با ضعف در عملکرد های شناختی کلی و مهارت هایی مانند حافظه، توانایی های دیداری فضایی و عملکرد های اجرایی (مانند برنامه ریزی و تصمیم گیری) ارتباط مستقیم دارد. نکته مهم این بود که این ارتباطات در افرادی که علائم افسردگی را گزارش کرده بودند، چه دارو مصرف می کردند و چه نمی کردند، به مراتب قوی تر و شدید تر بود.”

این یافته ها نشان می دهد که خواب طولانی به خودی خود یک عامل خطر است، اما افسردگی مانند یک ذره بین عمل می کند که اثرات منفی آن را چندین برابر می کند. جالب اینجا بود که حتی در شرکت کنندگانی که هیچ علامتی از افسردگی نداشتند، خواب طولانی اثرات منفی هرچند ضعیف تری بر عملکرد مغز داشت.

خواب: یک عامل قابل تغییر برای محافظت از مغز

ونسا یانگ، هماهنگ کننده تحقیقات بالینی و نویسنده اصلی مقاله، بر یک نکته بسیار مهم تاکید می کند: “خواب ممکن است یک عامل خطر قابل تغییر برای کاهش خطر افت شناختی در افراد مبتلا به افسردگی باشد.” این جمله به این معناست که برخلاف عواملی مانند ژنتیک که کنترلی روی آن ها نداریم، مدت زمان خواب چیزی است که می توانیم آن را مدیریت کنیم. این کشف می تواند امید تازه ای برای افرادی باشد که در معرض خطر هستند، زیرا با تنظیم الگوی خواب خود به سمت بازه زمانی ایده آل (۷ تا ۹ ساعت)، ممکن است بتوانند سپری دفاعی در برابر زوال شناختی برای خود ایجاد کنند.

با این حال، تیم تحقیقاتی با صداقت علمی به محدودیت های مطالعه خود نیز اشاره می کنند. این پژوهش یک مطالعه مقطعی است؛ یعنی مانند یک عکس فوری از یک لحظه خاص است و نمی تواند به طور قطعی بگوید که آیا خواب طولانی باعث مشکلات شناختی می شود یا برعکس، شاید مشکلات شناختی اولیه باعث می شود فرد بیشتر بخوابد. علاوه بر این، اتکا به گزارش های شخصی افراد برای تعیین مدت زمان خواب می تواند با خطا همراه باشد. در نهایت، اکثر شرکت کنندگان در این مطالعه سفید پوست بودند که این موضوع، تعمیم نتایج به جمعیت های نژادی و قومی دیگر را با احتیاط همراه می کند.

پژوهشگران پیشنهاد می کنند که در آینده مطالعاتی بزرگتر و طولانی مدت انجام شود تا بتوان رابطه علت و معلولی میان اختلالات خواب و تغییرات شناختی را به طور دقیق تری مشخص کرد. با این وجود، پیام اصلی این مطالعه روشن است: به کیفیت و کمیت خواب خود توجه کنید، زیرا مغز شما برای عملکرد بهینه، نه به خواب خیلی کم و نه به خواب خیلی زیاد، بلکه به یک تعادل طلایی نیاز دارد.