رمزگشایی از Gemini: گوگل با چه فلسفه‌ای نام هوش مصنوعی پیشرفته‌اش را برگزید؟

سفر از بارد به جمینای: یکپارچگی تحت نامی قدرتمند

پیش از آنکه به ریشه های نام “جمینای” بپردازیم، لازم است به تغییر از “بارد” اشاره کنیم. بارد، که نامش تداعی گر شاعران و داستان سرایان باستانی بود، در ابتدا با هدف ارائه یک تجربه مکالمه خلاق و مفید عرضه شد. با این حال، همزمان با توسعه مدل های بسیار قدرتمندتر جمینای در پس زمینه، گوگل به این نتیجه رسید که برای جلوگیری از سردرگمی کاربران و نمایش بهتر قابلیت های پیشرفته ترین فناوری خود، نیاز به یک برند واحد و قدرتمند دارد. بنابراین، در اوایل سال ۲۰۲۴، اعلام شد که “بارد” به “جمینای” تغییر نام می دهد و از این پس، کاربران با همان نام جمینای با پیشرفته ترین مدل های هوش مصنوعی گوگل تعامل خواهند داشت. این حرکت، گامی مهم در جهت تثبیت برند جمینای به عنوان پرچمدار هوش مصنوعی گوگل بود.

در جستجوی نامی درخور: از “تایتان” تا الهام از فضا

داستان انتخاب نام “جمینای” به مراحل اولیه توسعه این مدل باز می گردد. گزارش ها و گفته های داخلی گوگل، که بعدها توسط برخی از مدیران ارشد نیز تایید شد، نشان می دهد که در ابتدا نام “تایتان” (Titan) برای این پروژه عظیم در نظر گرفته شده بود. تایتان، بزرگترین قمر سیاره زحل و یکی از اجرام آسمانی شگفت انگیز منظومه شمسی، می توانست نمادی از قدرت و عظمت این هوش مصنوعی باشد. با این حال، به نظر می رسد تیم توسعه به دنبال نامی خاص تر و با لایه های معنایی بیشتر بوده است.

جف دین، یکی از چهره های کلیدی و مدیر ارشد در بخش توسعه جمینای (که از او به عنوان معمار اصلی بسیاری از پیشرفت های هوش مصنوعی گوگل یاد می شود)، نقش مهمی در این فرآیند نام گذاری ایفا کرد. او علاقه وافری به نام های مرتبط با فضا و نجوم داشت و به دنبال گزینه ای بود که بتواند جایگزین مناسبی برای “تایتان” باشد و در عین حال، مفاهیم مورد نظر تیم را نیز منتقل کند. این علاقه به نام های فضایی، ریشه در فرهنگ نوآوری و نگاه به آینده در گوگل دارد.

جمینای: تلاقی معانی و نمادها

پس از بررسی گزینه های مختلف، سرانجام نام “جمینای” انتخاب شد. این نام، که در نگاه اول ساده به نظر می رسد، دارای چندین لایه معنایی عمیق و مرتبط با پروژه است که دلیل اصلی انتخاب آن بوده اند:

1. “دوقلو” در لاتین و اتحاد دو غول: کلمه “Gemini” در زبان لاتین به معنای “دوقلو” است. این مفهوم به شکلی نمادین به یکی از مهمترین رویدادهای سازمانی در بخش هوش مصنوعی گوگل در سال ۲۰۲۳ اشاره دارد: ادغام دو واحد تحقیقاتی بسیار مهم یعنی “دیپ مایند” (DeepMind) و “گوگل برین” (Google Brain). دیپ مایند، که به خاطر دستاوردهایش در زمینه یادگیری عمیق و هوش مصنوعی عمومی شهرت جهانی دارد، و گوگل برین، که تیم تحقیقاتی داخلی هوش مصنوعی گوگل با سابقه ای درخشان بود، هر دو به عنوان قطب های نوآوری شناخته می شدند. ادغام این دو “دوقلوی قدرتمند” تحت یک چتر واحد، با هدف هم افزایی استعدادها، منابع و تسریع پیشرفت ها در جهت ساخت مدل های زبانی جامع تر و تواناتر صورت گرفت. نام “جمینای” به زیبایی این اتحاد استراتژیک و همکاری نزدیک دو تیم را برای دستیابی به هدفی مشترک منعکس می کند.
2. صورت فلکی دوپیکر (جوزا): “جمینای” همچنین نام یکی از صور فلکی شناخته شده در آسمان شب است که در فارسی به آن “دوپیکر” یا “جوزا” گفته می شود. این صورت فلکی، که دو ستاره درخشان کاستور و پولوکس را به عنوان دو پیکر اصلی خود دارد، باز هم بر مفهوم “دوگانگی” و “همکاری” تاکید می کند. انتخاب نامی از میان صور فلکی، با علاقه اولیه تیم به نام های مرتبط با فضا نیز همخوانی داشت و حس اکتشاف و پیشگامی را القا می کرد. هدف اصلی گوگل از این نام گذاری، تکیه بر مفهوم همکاری و تلاش مشترک این دو تیم برای خلق مدلی زبانی بود که بتواند مرزهای دانش و توانایی را جابجا کند.
3. ماهیت دوگانه و تطبیق پذیری هوش مصنوعی: فراتر از نمادگرایی سازمانی، ماهیت دوگانه و چندوجهی خود هوش مصنوعی جمینای نیز با این نام همخوانی دارد. از دیدگاه گوگل، جمینای صرفا یک مدل پردازش متن نیست، بلکه یک هوش مصنوعی چندوجهی (Multimodal) است که قادر به درک، پردازش و تولید انواع مختلف داده ها از جمله متن، کد، تصویر، صدا و ویدیو است. این توانایی در انطباق سریع با نیازهای متنوع کاربران و پردازش اطلاعات از منابع گوناگون، یکی از نقاط قوت کلیدی جمینای محسوب می شود و نام “جمینای” به خوبی این ویژگی “دوگانه” یا به عبارت بهتر “چندگانه” بودن آن را بازتاب می دهد.
4. پروژه جمینای ناسا: میراثی از پیشگامی: جالب است بدانید که ناسا، سازمان فضایی ایالات متحده، در دهه ۱۹۶۰ میلادی پروژه ای حیاتی و بسیار موفق به نام “پروژه جمینای” (Project Gemini) داشت. این پروژه که بین پروژه های مرکوری و آپولو قرار داشت، نقش کلیدی در آزمایش تجهیزات، تکنیک های فضانوردی دونفره، راهپیمایی فضایی، و مانورهای مداری ایفا کرد که برای موفقیت ماموریت های آپولو و ارسال انسان به سطح ماه ضروری بودند. گوگل اولین موسسه ای نیست که از این نام پرافتخار برای پروژه ای مرتبط با فضا و فناوری های پیشرفته استفاده می کند. اگرچه پروژه جمینای ناسا مختومه شده است، اما داده ها و تجربیات گرانبهای آن، سنگ بنای موفقیت پروژه آپولو شد. انتخاب نام “جمینای” توسط گوگل می تواند اشاره ای هوشمندانه به این روحیه پیشگامی، تلاش برای دستیابی به اهداف بزرگ، و ایجاد زیرساخت برای جهش های بزرگتر در آینده هوش مصنوعی باشد، همانگونه که پروژه جمینای ناسا زمینه ساز فتح ماه شد.

نهایی شدن نام و نگاهی به آینده نام گذاری در گوگل

پس از ارائه نام “جمینای” توسط جف دین، این نام مورد تایید نهایی اوریول وینالیس (Oriol Vinyals)، یکی دیگر از مدیران ارشد و محققان برجسته در تیم جمینای، قرار گرفت و فرآیند انتخاب نام به سرانجام رسید. طبق گزارش ها، تیم توسعه در ابتدا قصد داشت تا برای مدل های مختلف هوش مصنوعی گوگل از نام های مرتبط با ستارگان و اجرام سماوی استفاده کند. با این حال، این ایده در نهایت به شکل دیگری پیاده سازی شد و به جای نام گذاری خود مدل ها با اسامی ستارگان، از پسوندهایی مانند “پرو” (Pro)، “اولترا” (Ultra)، “نانو” (Nano) و اخیرا “فلش” (Flash) برای نشان دادن اندازه، قابلیت ها و کاربردهای مختلف خانواده مدل های جمینای استفاده شد. این پسوندها به کاربران کمک می کنند تا به سرعت مدل مناسب برای نیاز خود را تشخیص دهند.

با توجه به علاقه گوگل به تم فضایی و موفقیت پروژه آپولو پس از جمینای ناسا، گمانه زنی هایی در مورد احتمال نام گذاری نسل بعدی و شاید انقلابی تر هوش مصنوعی گوگل با نام “آپولو” (Apollo) وجود دارد. این نام می تواند نمادی از دستیابی به یک هدف بسیار بزرگ و نقطه عطفی جدید در توسعه هوش مصنوعی باشد. با این حال، تاکنون هیچ یک از اعضای تیم توسعه گوگل این موضوع را رسما تایید نکرده اند و این ایده در حد یک گمانه زنی جذاب باقی مانده است.

جمینای ۱.۵ پرو و فلش: تداوم نوآوری

گوگل در مسیر توسعه جمینای متوقف نشده و به طور مداوم در حال بهبود و ارائه نسخه های جدیدتر و توانمندتر از آن است. به عنوان مثال، در اوایل سال ۲۰۲۴ و سپس در کنفرانس توسعه دهندگان گوگل (Google I/O) در همان سال، از نسخه های جدیدی مانند “جمینای ۱.۵ پرو” و “جمینای ۱.۵ فلش” رونمایی شد. “جمینای ۱.۵ پرو” با پنجره زمینه (Context Window) بسیار بزرگ یک میلیون توکنی خود، قابلیت درک و پردازش حجم عظیمی از اطلاعات، مانند تحلیل کامل کتاب های چند صد صفحه ای، درک پایگاه های کد بسیار بزرگ (بیش از ۳۰ هزار خط کد) یا ویدیوهای طولانی را فراهم می کند. نسخه “فلش” نیز به عنوان یک مدل سبک تر و سریع تر، ضمن حفظ قدرت پردازشی قابل توجه و همان پنجره زمینه یک میلیون توکنی، برای کاربردهایی که نیاز به پاسخگویی بسیار سریع دارند، بهینه سازی شده است. این نسخه ها نشان دهنده تعهد گوگل به ارائه طیف وسیعی از مدل های جمینای برای پاسخگویی به نیازهای مختلف کاربران و توسعه دهندگان است.

اهمیت برندینگ در عصر هوش مصنوعی

در نهایت، داستان نام گذاری جمینای نشان می دهد که برندینگ و انتخاب نام در حوزه هوش مصنوعی از اهمیت فزاینده ای برخوردار است. یک نام مناسب می تواند به انتقال بهتر قابلیت ها، اهداف و حتی فلسفه پشت یک فناوری پیچیده کمک کند، با مخاطبان ارتباط برقرار سازد و تصویری ماندگار در ذهن آن ها ایجاد نماید. “جمینای” با لایه های معنایی متعدد خود، نمونه ای موفق از این رویکرد است که نه تنها به جنبه های فنی، بلکه به جنبه های انسانی، همکاری و جاه طلبی های بزرگ گوگل در عرصه هوش مصنوعی اشاره دارد.