همسایه‌ها با اسم‌های خاص؛ روایت طنزآمیز از ۱۰ نام آشنا در یک کوچه

نگاهی دقیق تر به کتاب “آقای برشت و موفقیت”

کتاب “آقای برشت و موفقیت” به عنوان مجموعه ای گیرا از آنچه اصغر نوری آن را داستان های بسیار کوتاه یا میکرو داستان توصیف می کند، پدیدار می شود. این روایت های موجز، که گستره ای از یک تک جمله تا یک صفحه کامل را در بر می گیرند، طیف متنوعی از تجربیات انسانی را در خود جای داده اند. خوانندگان در این کتاب سفری را در میان حکایت هایی از رخداد های روزمره، وقایع عجیب و غریب، و گریز هایی به دنیای خیال تجربه خواهند کرد. آنچه این داستان های به ظاهر نامرتبط را به یکدیگر پیوند می زند، به گفته نوری، “تخیل آزاد نویسنده” است. تاوارس با مهارتی استادانه، بسیاری از داستان ها را با زمینه ای واقع گرایانه آغاز می کند، اما به تدریج و با ظرافت، آن ها را به قلمرو فرا واقعی و سورئال هدایت کرده، بدین ترتیب پیش فرض های ذهنی خواننده را به چالش می کشد و او را به تاملی عمیق تر فرا می خواند.

سبکی که این داستان ها را تعریف می کند، “طنز سیاه” است. این نوع طنز، شوخ طبعی برای خنده های سبک سرانه نیست، بلکه ابزاری ادبی و پیچیده است که در آن موقعیت های تلخ، ناخوشایند، یا حزن انگیز با لایه ای از ظرافت کلامی یا کنایه ارائه می شوند. نتیجه اغلب نوعی ناراحتی تامل برانگیز است که خواننده را وادار می کند تا از طریق دریچه ای غیر منتظره با واقعیت های گزنده روبرو شود. شخصیت اصلی کتاب، “آقای برشت”، در مقام یک قصه گو در کتاب ظاهر می شود و این حکایات را روایت می کند. نکته بسیار مهمی که نوری به آن اشاره دارد این است که اگرچه این آقای برشت، همان نمایشنامه نویس نامدار آلمانی، برتولت برشت، نیست، اما مضامین مطرح شده در داستان هایی که او روایت می کند، آگاهانه بازتاب دهنده دغدغه های مضمونی موجود در نمایشنامه های تاثیرگذار برشت واقعی هستند – نمایشنامه هایی که اغلب به نقد ساختار های اجتماعی، مناسبات قدرت، و ضعف های بشری می پردازند. این تعامل هوشمندانه، لایه ای غنی از بینامتنیت را برای خوانندگانی که با آثار برشت آشنا هستند، فراهم می آورد و در عین حال برای کسانی که آشنایی چندانی ندارند نیز قابل فهم و جذاب باقی می ماند.

مجموعه “محله آقایان”: پروژه ای بزرگ از تاوارس

“آقای برشت و موفقیت” به عنوان جلد نخست از یک مجموعه ده جلدی بلندپروازانه به نام “مجموعه محله آقایان” است که توسط تاوارس طراحی شده است. اصغر نوری توضیح می دهد که تاوارس محله ای خیالی را تصور کرده که ده مرد در همسایگی یکدیگر در آن زندگی می کنند. نکته جالب توجه این است که این ده آقا، نام هایی مشابه شخصیت های برجسته دنیای هنر و ادبیات دارند – افرادی چون برتولت برشت، ایتالو کالوینو، پل والری و دیگران. با این حال، نوری تصریح می کند که داستان ها، شرح حال زندگی این افراد مشهور نیستند؛ این نام ها بیشتر به عنوان لنگرگاه های مضمونی یا سکو های پرتاب مفهومی عمل می کنند. به عنوان مثال، در یکی از خانه ها “آقای پل والری” زندگی می کند که یادآور شاعر بزرگ فرانسوی است. ساختار روایی، همانطور که در “آقای برشت و موفقیت” دیده می شود، یعنی شخصیت اصلی که نامی آشنا دارد و به عنوان قصه گو، حکایاتی را تعریف می کند که با آثار همنام واقعی او طنین انداز است، یک عنصر ساختاری تکرار شونده در تمام این مجموعه خواهد بود. هر جلد، با حجمی حدود صد صفحه، این داستان های کوتاه و تاثیرگذار را ارائه می دهد و نویدبخش کاوشی ادبی منسجم و بی نظیر در طول ده کتاب است.

درباره نویسنده: گونسالو ام. تاوارس

گونسالو ام. تاوارس، متولد ۱۹۷۰، صدایی متمایز و پرکار در ادبیات معاصر پرتغال است که اغلب به دلیل عمق فلسفی و فرم های روایی نوآورانه اش مورد ستایش قرار گرفته است. او به خلق پروژه های ادبی پیچیده شهرت دارد و “محله آقایان” (O Bairro به زبان پرتغالی) یکی از تلاش های تحسین شده اوست. آثار تاوارس غالبا به بررسی مضامین پیچیده ای چون قدرت، اخلاق، وضعیت بشری، خشونت، و پوچی می پردازند و اغلب از سبکی خاص با نشانه هایی از کنایه تلخ و دقت کلامی بهره می برند. آشنایی شخصی اصغر نوری با این نویسنده، همانطور که در مصاحبه اش اشاره کرده، شاید لایه دیگری از بینش و ارتباط را به فرآیند ترجمه افزوده باشد و تضمین کننده انتقال درکی دقیق از نیت نویسنده به مخاطبان فارسی زبان باشد.

دیدگاه اصغر نوری درباره عادات مطالعه و بازار کتاب

اصغر نوری دیدگاه های قابل تاملی را در مورد عادات مطالعه معاصر و استقبال از کتاب هایی مانند “آقای برشت و موفقیت” ارائه می دهد. هنگامی که از او درباره گرایش به سمت اشکال ادبی کوتاه تر و قابل هضم تر سوال می شود، نوری باوری راسخ را ابراز می کند: “مردم از همه کتاب های خوب استقبال می کنند.” او معتقد است که خوانندگان جدی، کسانی که “لذت کتاب خواندن را کشف کرده اند”، در درجه اول به دنبال کیفیت هستند، صرف نظر از اینکه یک رمان صد صفحه باشد یا هزار صفحه.

با این حال، او جنبه عملی موضوع را نیز می پذیرد: دسترسی اقتصادی به کتاب های کوتاه تر. نوری اشاره می کند که قیمت کتاب ها به نقطه ای رسیده است که یک جلد کم حجم تر به طور طبیعی قیمت پایین تری دارد (با اشاره به قیمت تقریبی “صفحه ای هزار تومان”)، که می تواند آن را در نگاه اول به “پیشنهاد جذابی برای مخاطب” تبدیل کند. اما او نسبت به یکی دانستن اختصار یا هزینه کمتر با موفقیت تضمین شده، یا برعکس، فرض نادیده گرفته شدن کتاب های حجیم و گران قیمت، هشدار می دهد. در نهایت، از نظر نوری، “کتاب خوب راه خود را پیدا می کند.” این باور به ویژه زمانی قوت می یابد که کتابی ذاتا خوب باشد، به خوبی ترجمه شده باشد و مهمتر از همه، با دغدغه های جامعه هدف خود ارتباط برقرار کند. او احساس می کند که داستان ها و مضامین موجود در “آقای برشت و موفقیت” با بستر فرهنگی ایران بیگانه نیستند و به تجربیات جهانی انسانی می پردازند که خوانندگان می توانند با آن ها ارتباط برقرار کنند.

نقش مترجم در انتقال اثر

نقش اصغر نوری در رساندن “آقای برشت و موفقیت” به خوانندگان فارسی زبان بسیار حیاتی است. ترجمه از نسخه فرانسوی، که خود ترجمه ای از زبان پرتغالی است، نیازمند یک موازنه دقیق برای حفظ صدای منحصر به فرد نویسنده، سبک او، و ظرایف طنز سیاه و سورئالیسمی است که از ویژگی های کار تاوارس به شمار می رود. تخصص نوری تضمین می کند که این داستان های پیچیده با وضوح و تاثیرگذاری به مخاطب منتقل شوند.